Persoonlijk leiderschap voor HR-professionals. Ria van Dinteren over breinkennis, verandergedrag en verhalen

De snelheid van veranderingen vraagt om breinbewust leiderschap

Digitalisering, talentschaarste en maatschappelijke druk stapelen zich op. Maar er is één ontwikkeling die alles overstijgt: de snelheid van de veranderingen, aldus Ria van Dinteren, MA, organisatieadviseur en hoofdredacteur van TVOO.

In dit interview deelt ze haar inzichten over de werking van het brein, verandergedrag en verhalen als krachtig instrument voor leiderschap.

“Organisatieverandering loopt niet vast omdat mensen níét kunnen leren, maar omdat de organisatiecultuur ander gedrag beloont.”
– Ria van Dinteren, MA, organisatieadviseur, professioneel spreker en hoofdredacteur van TVOO

Verandering begint in het brein
“De snelheid van de veranderingen is nauwelijks meer bij te houden door ons menselijk brein, dat gericht is op veiligheid, routine en patronen. Een enorme tegenstelling”, legt Van Dinteren uit. Juist daarom is het volgens haar cruciaal dat HR-professionals begrijpen hoe het brein werkt. “Als je weet hoe verandering in ons hoofd werkt, dan kun je daar in je aanpak en programma’s rekening mee houden. Bijvoorbeeld door medewerkers meer te laten wennen aan verandering als constante,” legt ze uit, “Dankzij de neuroplasticiteit van ons brein kunnen medewerkers meer veranderkracht ontwikkelen en zo makkelijker uit routines en patronen stappen.”

Veranderkracht maakt het verschil
Je verdiepen in veranderkracht is niet alleen wenselijk, maar ook urgent, onderstreept ze.
“Een van de redenen waarom dat ook ‘moet’ is de enorme krapte op de arbeidsmarkt. Veel bestuurders zijn kinderen van de jaren zestig. Toen zij de arbeidsmarkt op kwamen was er een overvloed aan starters, de ‘babyboomers’. Dus aan personeel geen gebrek. Maar dat is nu totaal anders. Medewerkers kunnen kiezen en zijn dus ook minder honkvast. Veranderen wordt dan als organisatie een pluspunt om voor jou te kiezen, omdat eigen ontwikkeling dan centraal staat.”

Gedrag vraagt meer dan beleid
Organisatieverandering loopt niet vast op gedragspatronen omdat mensen níét kunnen leren, stelt Van Dinteren, maar omdat de organisatiecultuur ander gedrag beloont. “Er is een tegenstelling te zien als het gaat over de neuroplasticiteit van ons brein – we kunnen tot op hoge leeftijd leren en veranderen – en de mate waarin mensen bereid zijn om hun routines te doorbreken. Dat heeft vaak niet te maken met het eigen brein maar met het collectieve brein, de cultuur, in de organisatie. We willen namelijk ook graag gewaardeerd en beloond worden en als dat niet gebeurt, dan zul je het individu niet snel kunnen aanzetten tot leren en verandering.”

Ze licht dit toe met een voorbeeld: “In de organisatie wordt het eindresultaat, de cijfers, enorm gewaardeerd door leidinggevenden. Een verandering zorgt ervoor dat de cijfers kunnen dalen. Echter, de waardering voor de medewerkers zit op de cijfers en niet op het leren. Dus de medewerker mist op dat moment de motivatie om iets te doen waarvoor hij niet wordt gewaardeerd. Sterker nog, hij kan er op aangekeken worden.”

Daarnaast ziet ze dat organisaties de toekomst vaak overschatten. “Onze breinen zijn niet goed in het overzien van de toekomst. We denken dat alles wat verder weg zit wel zal lukken waardoor we weinig realistisch plannen. Beloning op de korte termijn zoals de ‘cijfers in orde’, zal dan ook altijd meer trekken dan de grotere beloning, zoals ‘financieel gezond’, van de lange termijn.”

Ria van Dinteren, MA, verzorgt samen met drie gerenommeerde docenten de Leergang Leidinggeven vanuit je persoonlijke veranderkracht. In dit driedaags programma, een initiatief van HR Academy, Alex van Groningen en Sijthoff Accountants Academy, ontdek je hoe psychologische en sociale factoren jouw leiderschap beïnvloeden en hoe je deze inzichten kunt inzetten om jezelf en je team naar een effectiever niveau te tillen. Deze leergang biedt een diepgaande verkenning van jouw persoonlijke en professionele ontwikkeling in een dynamische context. Laat je inspireren door leiderschapexperts:

✔ Prof. Gabriël Anthonio, bijzonder hoogleraar ‘Leiderschap, Organisaties en Duurzaamheid’, Rijksuniversiteit Groningen
✔ Prof. Patrick Nullens, hoogleraar ‘Leiderschap en Menswaardige Economie’, Universiteit voor Humanistiek, Utrecht
✔ Ria van Dinteren, MA, organisatieadviseur, professioneel spreker en hoofdredacteur van TVOO, het grootste tijdschrift voor leren en ontwikkelen in Nederland en België
✔ Prof. Freek Peters, organisatieadviseur en hoogleraar ‘Contextueel Leiderschap’, Universiteit Tilburg
Bekijk het programma | Meld je aan voor de Leergang

Verhalen zetten gedrag in beweging
In haar nieuwe boek Maak van verhalen je superkracht (2025) laat Van Dinteren zien hoe trainers, sprekers en leiders verhalen in kunnen zetten als krachtig communicatiemiddel om zo gedragsverandering op gang te brengen. Toch vraagt ze zich af of HR-managers die kracht al genoeg benutten. “Ik weet niet of HR-managers veel verhalen inzetten. Maar ze zouden het zeker kunnen doen om duidelijk te maken welke waarden je organisatie heeft. Of om medewerkers te inspireren met een einddoel.”

Verhalen hoeven niet groots of meeslepend te zijn. “Elke leidinggevende kan verhalen inzetten om een punt of omslag in te leiden. Het delen van verhalen zorgt ook voor meer verbinding in teams en in de organisatie.”

“Alleen in verbinding kun je mensen écht raken.”

Wat HR vandaag al kan doen
Grote verandertrajecten beginnen vaak met kleine, bewuste stappen. Volgens Van Dinteren helpt het ten eerste als HR-professionals realistischer kijken naar de grote hoeveelheid veranderingen die op mensen afkomen. Daarnaast is het belangrijk oog te hebben voor het feit dat bewegingen vaak niet worden afgemaakt, omdat blijkt dat het bij een bepaalde groep toch niet werkt. “Ik geloof dat we vaak niet alle breinen mee laten denken,” is haar overtuiging.
Tot slot benadrukt ze dat de kracht van HR niet ligt in het trekken, maar in de begeleidende rol: “HR-professionals zouden medewerkers en leidinggevenden meer kunnen ondersteunen. Zij kunnen helpen, maar het vertalen van strategie naar executie gebeurt uiteindelijk bij de medewerkers zelf.”

De impact van kleine veranderingen
Welke verandering zou Van Dinteren het liefst zien na afloop van de leergang? “Ik word heel blij als mensen zijn begonnen, al is het klein. Dat ze zichzelf beter begrijpen en daardoor ook meer open staan voor de ‘breinen’ om hen heen. En wat ik vooral hoop, is dat ze met een stofkam door de organisatie zijn gegaan om alles wat er is eens te bekijken op effectiviteit. Vaak zie je dat POP-formulieren of vergaderingen totaal niet aansluiten bij de werking van ons brein. Dat soort zaken veranderen, heeft vaak al een grote impact.”

Mensen écht raken doe je in verbinding
Wat haar eigen leiderschap het meest heeft veranderd? “Een uitspraak die al jaren met mij meegaat: je kunt mensen alleen in verbinding écht raken. Ik vind die nog steeds heel waar en die raakt voor mij de kern van persoonlijk leiderschap.”

Ben je op zoek naar een verdieping van je leiderschapsrol? Volg de driedaagse Leergang Leidinggeven vanuit je persoonlijke veranderkracht met o.a. Ria van Dinteren. Versterk je leiderschapskwaliteiten en ontdek hoe jij je veranderkracht effectief als ervaren HR-professional kunt inzetten. Meld je vandaag nog aan.

Lees ook: Nico de Roo (UWV) over de toekomst van HR: waarom People Analytics mensenwerk blijft

Maak kennis met Ria van Dinteren, MA
Organisatieadviseur en professioneel spreker
Ria van Dinteren (MA in Education Management) is onderwijskundige en bedrijfskundige met een sterke focus op leren en ontwikkelen. Als hoofdredacteur van TVOO, het grootste tijdschrift over leren in Nederland en België, is ze een invloedrijke stem binnen haar vakgebied. Ze verbindt wetenschappelijke inzichten, zoals uit de neurowetenschap, naar de praktijk in HRD en organisaties.

Internationaal is Ria actief als onder andere lid van het Program Advisory Committee van de Association for Talent Development (ATD), waar ze bijdraagt aan grote internationale evenementen zoals ATD ICE. Ook is ze een veelgevraagd spreker op internationale congressen.

Sinds 2005 verdiept Ria zich in neurowetenschap en werkte ze samen met onderzoekers van de VU, UvA en Universiteit Utrecht om wetenschappelijke kennis te vertalen naar leren en ontwikkelen. Dit resulteerde in meerdere publicaties, waaronder Brein@work (top 6 Managementboek 2011). Latere publicaties zijn Breinopeners (2019), In het echt ben ik veel leuker (2021) en Maak van verhalen je superkracht (2025).

Ria staat bekend om haar pragmatische, no-nonsense stijl. Sinds haar 23ste bekleedt ze leidinggevende functies in organisaties en onderwijsinstellingen, van primair onderwijs tot universiteiten. In 2018 ontving ze een Lifetime Achievement Award voor haar bijdrage aan het HRD-vakgebied. Ontdek haar expertise en cursussen.